ایرانیان زیباترین ملتهای خاور نزدیک در روزگار باستانی بوده اند، مردمی میانه بالا ، با سختی و صلابت ، در سیمای ایشان تقارن مطبوعی دیده می شود.  در اندام و هیات ایشان ، نجابت مشهود است، غالب ایشان لباسی مانند لباس مردم ماد به تن می کردند و بعدها خود را به زیور آلات مادی می آراستند.

تاریخ تمدن مشرق زمین ، جلد یک ، ویل دورانت   

نقوش تخت جمشید نشاندهنده ی پوشاک هخامنشی و همچنین پوشاک ۲۸ ملت دیگر تابع ایران است.دوگونه پوشاک خاص مادها و پارس هاست.

 لباس فراخ مشهور به پارسی :

پیراهنی یکسره و فراخ دامن و فراخ آستین که کمربندی ، در میان ، آنها را در کمرگاه جمع کرده است . در تصاویر عادی تخت جمشید لباسها یک تکه به نظر می رسند ولی در تصاویر نبرد با حیوانات گویا دو تکه اند و در مهرهای استوانه ای این دوران، مردان دامن چین دار پارسی را پوشیده اندو بالاتنه برهنه شان را جلیقه یا پستکی جلو باز پوشانده است .

در نقوش تخت جمشید برای مردان لباس پوش، دو نوع دامن ساخته اند :

۱ – یک نوع دارای یکدست راسته چین عمودی چهار لایی در جلو دامن است.

۲ – نوع دیگر دارای دو دسته راسته چین عمودی چهارلایی است.

این چین ها به منظور فراخ کردن دامن بوده است تا دست و پا گیر نباشد. دامن های یک راسته چین دار دارای چهار چین خوردگی عمودی است. بخش پایینی این دسته چین ها ، از دو سر خط افقی چین وسطی ، از دو سو به صورت   ۷ و ۸   یا زیگزاگ پایین آمده، بطرح لبه پایین دامن می پیوندد و مجموع  زیگزاگهای دوطرف به صورت عدد ۸ بوده که انتهای هر ساق آنها در حوالی مچ پای پوشنده آنها به پشت پا دور میزند .

بالای این هشتی شکل هشت، حوالی اواسط ساق پا قرار میگیرد و دو پهلوی راسته چین ها نیز به دو پهلوی دامن که تا کمرگاه چین دار شده ، وصل است ولی همه ی چین ها از نقطه شزوع به شکل آویخته و متمایل به پشت، ساخته شده اند.

سر چین ها در زیر آستین ودر پهلوی کمر می نشیند و نه در زیر گل کمربند .

بالاتنه لباس پارسی :

ردایی جلو بسته که در بالای خود حفره ای برای در آوردن لباس دارد ، یقه ها به صورت سه گوش است ، بخش جلوی بالاتنه لباس ، قوسی به سمت بالا دارد و انتهای قوس، در پشت، گره کمربند گشته است . بر طبق مهر استوانه ای متعلق به دوران پارسیان، جلوی دامن لباس بالاتنه دارای برش منحنی و مقوس است .

از آنجا که یقه ها هفت هستند، برای سهولت پوشش باید درزی در یک یا دو سرشانه وجود داشته باشد.

تحته پشت بالاتنه باید دارای لیف کمر بوده باشد تا دنباله دو طرف کمر لیف ، جای سر چین های آستین واقع بر بالای دامن باشد.

بالای دامن دارای کمر لیف است زیرا سر چین های بالای دامن باید در آن قرار بگیرند .

هنگام پوشیدن لباس، نخست، دامن پوشیده می شده است .

کمر لباس بالاتنه ( که به منظور استوار ماندن بر دور کمر، باید پهن انتخاب شود )بر روی لیفه دامن قرار می گرفته و روی این دو را، کمربندی چرمی یا پارچه ای می پوشانده که در جلوی بدن گره زده می شده است .

ممکن است کمربند پارسی به خلاف کمربند مادی (که روی لباس می آمده ) از میان لیف کمر لباس بالاتنه می گذشته و در جلو دو سر آن به هم گره زده می شده است .

پایین لباس بالاتنه تا بالای گره کمربند ، برش قوسی دارد .

لباس جلو باز بالاتنه پارسی :

یقه بالاتنه ی جلو باز مانند جلو بسته ، گوشه دار و به شکل هفت است. اندکی پایین تر از گوشه ی یقه  جلوی این لباس بالاتنه تا پایین باز است و هر طرف آن به سمتی از گره کمربند رفته است .

به نظر می رسد که از زیر سه گوشی یقه تا سر چاک را (که در اصل دارای درز بوده ) می دوخته اند .

پایین لبه ها به طرف دور دم آستین گردانده شده است و چنان است که دم آستین ، راسته به نظر می رسد.

تلخیص و اقتباس از کتاب:

 پوشاک هخامنشی ها و مادها در تخت جمشید . جلیل ضیا پور